Een burn-out ontstaat niet zomaar, daar gaat meestal een lange periode van overbelasting aan vooraf. Er zijn signalen waaraan je kunt herkennen of je je in de gevarenzone begeeft. Een kort lontje is er een van.
Aanpassingsvermogen
We weten dat een burn-out gepaard gaat met vormen van extreme vermoeidheid. Het is een teken dat de biologische huishouding van je lichaam verstoord is geraakt. Je kunt een burn-out dan ook zien als een natuurlijke aanpassing aan onnatuurlijke situatie van overbelasting. Het lichaam bouwt een toenemend energietekort op en neemt maatregelen. De energie die er nog is blijft beschikbaar voor overleving en herstel. Alle energievretende activiteiten die niet-urgent zijn voor de overleving worden onaantrekkelijk of zijn simpelweg onmogelijk. Je brein is gewoonweg niet meer intact bij een burn-out.
Dat is belangrijk om te weten. Het betekent namelijk dat veel van de persoonlijke problemen die iemand met een burn-out ervaart niet zozeer de oorzaak, maar eerder het gevolg zijn van een burn-out. Ze verdwijnen naarmate het herstelproces vordert en de cognitieve vermogens terugkomen. En dat is toch eigenlijk wat je wilt: je kunt problemen weer beter aan, omdat je beter in je vel zit. Je ziet er niet meer huizenhoog tegenop.
Kort lontje
Ben je vaker geïrriteerd en merkt je omgeving dat direct aan jou? Dat kan dat een teken zijn, dat je aardig op weg richting overspanning en de afglijdende helling van een groeiend hersteltekort. De combinatie van ongeduld, irritatie en boosheid kan heel lastig zijn. Je kunt jezelf er behoorlijk mee in de weg zitten, en je omgeving is er ook niet blij mee. Wat anders een akkefietje zou zijn, waar je je hand niet voor omdraait, kan uitmonden in een conflict. Dat levert dan weer extra spanning en stress opl, iets wat nu juist niet bijdraagt aan je welzijn en dat van anderen. Sterker nog, je hersteltekort neemt daardoor alleen maar toe.
Groeiend hersteltekort
De glijdende schaal van groeiend hersteltekort als gevolg van stress en overbelasting is vaak lastig te herkennen. In het begin is er nog niets aan de hand. Eerst is er alleen nog sprake van stress en vermoeidheid. Dat gaat over in overbelasting als lichaam en geest zich te weinig herstellen tijdens werk en/of na werktijd.
Houdt deze situatie aan en is er meer inspanning nodig om dezelfde prestatie te leveren, dan groeit het hersteltekort. Je accu laadt niet meer op, maar raakt steeds een beetje verder leeg. Je raakt overwerkt en overspannen. Blijf je een tandje bijzetten? Dan is het een kwestie van tijd dat je opgebrand raakt. Je lichaam grijpt in en kent nog maar een prioriteit: overleven en biologisch herstel.
(H)erkennen
Het is dus zaak om tijdig te herkennen, dat je je in de gevarenzone van groeiend hersteltekort begeeft. Stress kan op verschillende manieren tot uiting komen, omdat elk mens uniek is. De eerste symptomen zijn, naast een kort lontje, bijvoorbeeld minder zin of tegenzin om in actie te komen, vermoeidheid, slechter slapen, piekeren en gespannen. Lees hier meer over de signalen.
Dan is het ook nog eens van belang te erkennen dat je in de gevarenzone bent beland, te onderkennen wat de ernst van je situatie is en, niet onbelangrijk, ernaar te handelen! De mate van hersteltekort bepaalt welke maatregelen nodig en effectief zijn.
Ja, maar …
Ook dat hoort erbij. Ik het vaker gemerkt, bij mezelf en anderen. Juist degene, die zich in de gevarenzone van overspanning en burn-out begeeft neigt ernaar om door te gaan en geen hulp te zoeken. Je herkent het wanneer je hem of haar erop aanspreekt. Dat doe je met de nodige voorzichtigheid doet, want je voelt al aan dat je een gevoelig snaar raakt.
Je kunt de antwoorden al raden. ‘Ja, maar eerst deze klus nog afmaken. Nog twee weken en dan heb ik verlof…’ Of ‘Er is niemand die het werk van me kan overnemen, dus ik moet wel door…”. En alle varianten die erop te bedenken zijn. Het zijn vormen van weerstand, die iemand gevangenhouden in ongezond gedrag, al klinken er nog zoveel alarmbellen. De stopknop is bedolven geraakt onder een reeks van argumenten en overtuigingen.
Stress Level Test
Ervaar jij klachten van stress en overbelasting als gevolg van gedoe op de werkvloer? En wil je weten waar jij je bevindt op de glijdende schaal van groeiend hersteltekort? Dan is de Stress Level Test echt iets voor jou! Druk op onderstaande knop en lees er meer over.
Want:
“Wie goed voor zichzelf zorgt, is een geschenk voor de ander”
– Centrum Zijnsoriëntatie
Publicatiedatum: 25 augustus 2021
Laatst bijgewerkt op: 08 maart 2022
Afbeelding van van Robin Higgins via Pixabay
Bronnen:
- Als stress regeert, op mijn website
- Wat je moet weten over burn-out, van CSR Centrum
- “Waarom duurt burn-out zo lang?’ CSR Centrum